ΜΗ ΤΡΩΣ Ο, ΤΙ ΣΟΥ ΣΕΡΒΙΡΟΥΝ ...

«Ο καταναλωτής είναι αυτός που πρέπει να ορίζει την αγορά. Συνεπώς, αν στραφούμε προς την κατανάλωση ειδών που δεν διατρέχουν κίνδυνο και διεκδικήσουμε μέσα από αυτή τη συμπεριφορά την τήρηση των νόμων που διέπουν τον κλάδο της αλιείας, έχουμε συμβάλει μέσα από την καθημερινότητά μας στη βελτίωση της κατάστασης των ιχθυαποθεμάτων στη χώρα μας.
Περισσότερα από 40 είδη θαλάσσιων ψαριών της Μεσογείου κινδυνεύουν να εξαφανιστούν στα επόμενα χρόνια. Σύμφωνα με μελέτη για τον Κόκκινο Κατάλογο Απειλούμενων Ειδών της IUCN σχετικά με την κατάσταση των ψαριών της Μεσογείου, περίπου τα μισά είδη καρχαριών και σαλαχιών και το λιγότερο 12 είδη άλλων ψαριών απειλούνται με εξαφάνιση, εξαιτίας της υπεραλίευσης, της υποβάθμισης των ενδιαιτημάτων τους (περιοχές αναπαραγωγής, ζευγαρώματος, εύρεσης τροφής κ.α.) και της ρύπανσης.
Εμπορικά είδη όπως ο Ερυθρός Τόννος (Thunnus thynnus), ο Ροφός (Epinephelus marginatus), το Λαβράκι (Dicentrarchus labrax) και ο Μπακαλιάρος (Merluccius merluccius) θεωρούνται Απειλούμενα ή Δυνάμει Απειλούμενα με εξαφάνιση σε μεσογειακό επίπεδο, κυρίως εξαιτίας της υπεραλίευσης.» (Βλ. σχετικά..)

Χαίρομαι πραγματικά που τα τελευταία χρόνια, πληθαίνουν οι φωνές εκείνων που μιλούν για την ευθύνη του καταναλωτή στο κομμάτι της αλιευτικής διαχείρισης. Του καταναλωτή, που αν και αποτελεί τον τελευταίο κρίκο της αλυσίδας που ξεκινά με την αλίευση του προϊόντος και καταλήγει στο πιάτο του, εντούτοις οι επιλογές του μπορούν σε πολύ μεγάλο βαθμό να καθορίσουν αντίστροφα τον τρόπο λειτουργίας τόσο της αγοράς, όσο και της αλιευτικής δραστηριότητας. Το μεγαλύτερο πρόβλημα όμως δεν είναι να μεταδώσεις στον καταναλωτή  την πληροφορία, αλλά να τον πείσεις να αλλάξει συνήθειες και  να μεταβάλει τις γαστριμαργικές του επιλογές. Μπορούν το μαριδάκι, γοπάκι, γαυράκι και όλα τα εις «άκι» να πάψουν να αποτελούν λουκούλεια εδέσματα για πολλούς από εμάς; Μπορούμε να σταματήσουμε να ζητάμε τους πινοκεφτέδες λες και πρόκειται για τηγανητές πατάτες; Θα συνεχίζαμε να ζητάμε χταποδοκεφτέδες εάν γνωρίζαμε ότι φτιάχνονται σχεδόν αποκλειστικά από χταποδάκια υπολειπομένων διαστάσεων; Γνωρίζουμε ότι τα περισσότερα ροφοειδή που σερβίρονται στις ταβέρνες είναι μικρών διαστάσεων και συνήθως προϊόν παράνομης υποβρύχιας αλιείας (ερασιτεχνικής ή επαγγελματικής);
Δεν χρειάζεται να φτάσει κάποιο είδος σε επικίνδυνα πληθυσμιακά όρια για να αποφασίσουμε να λάβουμε μέτρα. Τα λάθη του παρελθόντος είναι πολλά και νομίζω ικανά να μας διδάξουν την αξία της αειφόρου διαχείρισης των φυσικών πόρων και είναι πλέον οι συνθήκες πιο ώριμες από ποτέ ώστε ο καταναλωτής να παίξει τον δικό του ρόλο ενεργά και όχι να παραμένει απλός θεατής.

Εξαφανίζεται η σαρδέλα Καλλονής

«Η ανατροπή της οικολογικής ισορροπίας στον κόλπο της Καλλονής είναι η αιτία που έχει μειωθεί δραματικά η παραγωγή της ονομαστής ανά την Ελλάδα σαρδέλας Καλλονής. Πέρα από τις γενικότερες κλιματικές αλλαγές, καταλυτικό ρόλο σε αυτήν την εξέλιξη φαίνεται πως έχουν οι ανθρώπινες παρεμβάσεις στον κόλπο της Καλλονής. Το μέλος του Δ.Σ. του Συλλόγου επαγγελματιών αλιέων παράκτιας αλιείας Δήμου Λέσβου Πέτρος Παπάζογλου τονίζει, μιλώντας στο «Ε», πως η σαρδέλα, όταν γεννάει, αφήνει τα αυγά της στις αβαθείς περιοχές του κόλπου Καλλονής, ανάμεσα στα φύκια και τα θαλάσσια φυτά που βρίσκονται στα σημεία αυτά. Αργότερα, όταν τα νεαρά ψάρια θα αναπτυχθούν, θα δημιουργήσουν κοπάδια και θα μεταφερθούν σε πιο βαθιά νερά κοντά στην έξοδο του κόλπου. Κι οπωσδήποτε ένα σημαντικό μέρος αυτών θα βγει έξω από τον κόλπο. Όμως εδώ και πολλά χρόνια τα χάβαρα έχουν κατακλείσει τις παράκτιες περιοχές του κόλπου Καλλονής, με αποτέλεσμα να εξαφανιστούν τα φύκια και τα άλλα φυτά που υπήρχαν εκεί. Έτσι οι σαρδέλες έχασαν τους χώρους αναπαραγωγής τους κι αυτό σταδιακά οδήγησε σε μεγάλη μείωση των αποθεμάτων τους.» (Βλ. σχετικό άρθρο..). 

Η αιτία του κακού

Χαίρομαι που μετά από πολλά χρόνια επιτέλους καταλήξαμε στην αιτία για τα προβλήματα που αντιμετωπίζει η πανίδα του κόλπου Καλλονής. Για όλα τα δεινά του κόλπου φταίνε τα χάβαρα και ουδείς άλλος. Μάλιστα αυτή η άποψη ενισχύεται και από επιστημονική έρευνα του παρελθόντος(!) που είχε γίνει από το Πανεπιστήμιο Αιγαίου. Αυτό που μου αρέσει πάντως είναι ότι πουθενά δεν διαβάζω για την ευθύνη των αλιέων. Αυτών δηλαδή που βγάζουν τα αλιεύματα από το φυσικό τους περιβάλλον προκειμένου αυτά να καταλήξουν στο πιάτο μας. Αυτών που επί δεκαετίες ψαρεύουν με κάθε μέθοδο και εργαλείο (νόμιμο ή παράνομο) και χωρίς κανένα περιορισμό ως προς την ποσότητα. Αυτών που τρώγονται μεταξύ τους, αλληλοκαταγγέλοντας ο ένας τον άλλον για το ποιος ή ποιοι θα κάνουν τον κόλπο τσιφλίκι τους. Αυτών που τις εποχές των παχιών αγελάδων φρόντισαν να ξετινάξουν την πανίδα του κόλπου, κάνοντας περιουσίες, ενώ η λέξη διαχείριση ήταν και σε πολλές περιπτώσεις είναι άγνωστη για αυτούς. Αυτών που με επίσημο έγγραφο στο Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων ζήτησαν την μεταβολή του ελάχιστου επιτρεπόμενου μεγέθους της σαρδέλας που αλιεύεται στον κόλπο Καλλονής με την αιτιολογία ότι αποτελεί ξεχωριστό είδος που δεν μπορεί να μεγαλώσει περισσότερο. Αναρωτιέμαι σε ποια επιστημονικά δεδομένα βασίστηκαν για αυτή τους την ενέργεια και εάν έλαβαν υπόψη τους ότι τα ελάχιστα μεγέθη αλιευμάτων έχουν θεσπιστεί με γνώμονα την σεξουαλική ωριμότητά τους. Αλλά από την στιγμή που βαφτίζουν το χαψί ως ξεχωριστό είδος, λες και δεν γνωρίζουν οι πάντες ότι πρόκειται για ελλιπομεγέθη άτομα του είδους γαύρος, τότε τι μπορεί να πει κανείς;
Σταματώ σε αυτό το σημείο την «επίθεση» προς τους αλιείς γιατί η λίστα με τις κατηγορίες εναντίον τους είναι πολύ μεγάλη και μπορώ να γράφω για ώρες. Εάν πραγματικά θέλουν να προστατέψουν τον κόλπο, ας  ζητήσουν την βοήθεια της επιστημονικής κοινότητας ώστε να γίνει μία φρέσκια μελέτη για τον κόλπο που θα αναδείξει τα προβλήματα στην πραγματική τους διάσταση και θα προτείνει βιώσιμες λύσεις. Όλα αυτά να προωθηθούν κατάλληλα στο ΥΠ.Α.Α.&Τ. και να απαιτηθεί η θεσμοθέτηση διαχειριστικού πλάνου για τον κόλπο. Από εκεί και πέρα είναι καθαρά στο χέρι των ίδιων των αλιέων να τηρήσουν πιστά τους κανόνες διαχείρισης, εάν πραγματικά νοιάζονται για το μέλλον του κόλπου και την δική τους οικονομική βιωσιμότητα.